Τhis is me, # μονογονέας. Σήμερα λοιπόν θα μιλήσουμε (ίσως για άλλη μια φορά) για τη μονογονεϊκότητα.
Μόνη μαμά ή μόνος μπαμπάς, είναι εκείνη ή εκεινος που φροντίζει και επιμελείται και έχει όλο το βάρος της ανατροφής εξ’ολοκλήρου ενός ή περισσότερων παιδιών χωρίς την ύπαρξη συζύγου ή συντρόφου μέσα στο σπίτι.
Συχνά ακούω “ευτυχώς έχεις τη μαμά σου” .
Μα η μαμά μου δεν είναι ο σύζυγός μου και δεν πρέπει να είναι. Το να μεγαλώνεις μόνος ή μόνη το παιδί σου ή περισσότερα παιδιά δεν είναι εύκολη υπόθεση. Το έχεις ακούσει φαντάζομαι ή θα το υποθέτεις.
Εκείνοι που καλούνται να μεγαλώνουν ένα, δύο, τρία ή τέσσερα παιδιά μόνοι τους, τούς έχω ένα κλικ παραπάνω στην καρδιά μου. Γιατί έκαναν μια επιλογή ανάμεσα στο “βόλεμα” και το “ξεβόλεμα”. Στο “μοίρασμα” των ευθυνών και στο “πάρτα όλα τώρα”.
Είναι αρκετές οι περιπτώσεις ανδρών ή γυναικών που δεν αποφασίζουν να δώσουν ένα τέλος σε έναν τοξικό γάμο με πρόσχημα “τα παιδιά”. Μπορεί να ακούγεται “κάπως” αυτό αλλά σκεφτείτε το λίγο καλύτερα. Πού μεγαλώνει καλύτερα ένα παιδί; Σε ένα σπίτι με φωνές και βρισιές ή σε ένα σπίτι με ησυχία, αγάπη, ηρεμία με τις όποιες δυσκολίες; Θα μου πεις, δεν είναι όλες οι περιπτώσεις μονογονεϊκών οικογενειών το ίδιο επιβαρυμένες όπως τις περιγράφω εγώ.
Οι περισσότερες όμως, πίστεψέ με, έτσι είναι.
“Μετά την απομάκρυνση από το ταμείο” που λέμε κλπ κλπ… Μιλώ μεταφορικά φυσικά. Εσύ που με διαβάζεις σίγουρα καταλαβαίνεις τι θέλω να πω. Ε, δε θα τα εξηγούμε όλα με το Νι και με το Σίγμα πια! (εδώ γελάμε, αν δεν γέλασες κάντο τώρα).
Βέβαια, ένα παιδί δεν προκύπτει μόνο μέσα από έναν γάμο. Μπορεί να προκύψει μέσα και από μια σχέση. Έτσι απλά. Τι θα πει “παντρεύτηκα για να κάνω παιδί”; δεν το κατάλαβα. Δηλαδή, άπαξ ξε-παντρευτείς τι γίνεται μετά; (πάλι εδώ γελάμε. Στο υπενθυμίζω σε περίπτωση που δεν έπιασες το χιούμορ μου, τέτοιο που είναι...).
Με αγαπάς, σε αγαπώ, με θέλεις, σε θέλω και τσουπ. Νασου προκύπτει και ένα παιδί.
Μια ευθύνη που καλείσαι να επιλέξεις αν θα ακολουθήσεις ή όχι.
Εκεί ανήκω και εγώ.
Στην κατηγορία “ανύπαντρη μητέρα” με αναγνωρισμένο τέκνο από τον πατέρα (ναι, γίνεται και αυτό στην Ελλάδα. Μπορείς να τεκνοποιήσεις και με μια συμβολαιογραφική πράξη αναγνώρισης το παιδί να λάβει το επώνυμο του πατρός ή της μητρός του).
Δεν παντρεύτηκα διότι μια σειρά από παράγοντες δεν μπορούσαν να οδηγήσουν στην “εις γάμον κοινωνία”.
Από την άλλη, ούσα η ίδια παιδί μονογονεϊκής οικογένειας – η μητέρα μου αποφάσισε να δώσει τέλος στον τοξικό γάμο της σε ηλικία 30 ετών – απέκτησα δυναμική εικόνα για τη μητέρα μου που δεν ακολούθησε τα κοινωνικά στερεότυπα της δεκαετίας του ’80.
Είδα μέσα από ένα άλλο πρίσμα τη μητρότητα αν θες και σίγουρα δεν έμεινα ανεπηρέαστη.
Από μικρή λοιπόν έμαθα, βίωσα ότι η μονογονεϊκότητα δεν είναι κακομοιριά αλλά ένας διαρκής αγώνας να προσφέρεις και να γίνεις καλύτερος γονιός για το παιδί σου.
Είναι δύσκολο βέβαια να αποφασίζεις για όλα εσύ, να μην έχεις άμεσα τη δεύτερη γνώμη, το στήριγμα το άμεσο.
“Κάνω καλά τώρα που είπα αυτό;”
“Μήπως δεν έπρεπε να κάνω το άλλο;”
Αν βιώνεις έναν χαρούμενο γάμο, πήγαινε τώρα ΤΩΡΑ και δώσε ένα φιλί, μια αγκαλιά, δεν ξέρω και εγώ τι, στη γυναίκα σου ή τον άντρα σου που έχεις τη δυνατότητα να “ξεσκάσεις λίγο βρε αδερφέ” που θα σου πάρει τα παιδιά να τα πάει για λίγο ή πολύ στην παιδική χαρά, στο ζαχαροπλαστείο ή τον παιδότοπο για να ανακτήσεις τις δυνάμεις σου, να ασχοληθείς για λίγο με τον εαυτό σου.
Δεν έχει αυτή την “πολυτέλεια” ο μονογονέας.
Όμως αυτά είναι τα απλά πράγματα. Τα λεγόμενα “ψιλά γράμματα” της μονογονεϊκότητας.
Για εμένα τα “παχιά γράμματα” ήρθαν όταν η μάνα μου έπεσε σε κώμα μετά από αιμορραγικό εγκεφαλικό μπροστά στα μάτια τα δικά μου και της κόρης μου ένα απόγευμα του Ιουλίου του 2017 που είχαμε πάει για παγωτό στο μπαλκόνι της. Και από το μπαλκόνι της βρεθήκαμε στη νευροχειρουργική κλινική του Ιπποκρατείου.
Με την 4χρονη κόρη μου τότε κάναμε το νοσοκομείο δεύτερο σπίτι μας. Παράλληλα, εργαζόμουν και την είχα στη δουλειά μου 8ωρα κανονικά.
Θα μου πεις “καλά, δεν είχες ανθρώπους να σε βοηθήσουν;” Δεν είναι πάντα εύκολο ξέρεις να εναποθέσεις τη φροντίδα του παιδιού σου σε δεύτερα χέρια ειδικά σε τέτοιες περιπτώσεις, τόσο κρίσιμες. Υπάρχει μια “κρίση” που την αντιλαμβάνεται το παιδί σου και μόνο εσύ μπορείς να τη διαχειριστείς.
Τα ακόμη πιο παχιά γράμματα για εμένα ήρθαν όταν έπαθα κι εγώ ένα βαρύ περιστατικό στο δικό μου κεφάλι και συνειδητοποίησα για τα καλά ότι η μόνη έγνοια, η μόνη σκέψη ενός μονογονέα (άντρα ή γυναίκα) είναι ότι πρέπει να είναι πάντα καλά. Γιατί αν δεν είναι, δεν υπάρχει κανείς άλλος για εκείνον να το κάνει.
Τον Μάρτιο του 2019, η ΧΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ με προσκάλεσε να μιλήσω σε ημερίδα για την μητρότητα στη θεματική “Μονογονεϊκή οικογένεια”. Σου παραθέτω αγαπητέ αναγνώστη μερικές σκέψεις που έθεσα στην ημερίδα εκείνη:
“Συμβαίνει λοιπόν αυτό που λέμε συνήθως πως όταν επιτέλους τακτοποιούμε τις κρίσιμες καταστάσεις στη ζωή μας, το σώμα μας και η ψυχή μας να επαναστατεί. Υπέστην λοιπόν τον Ιανουράριο του 2019, ένα εγκεφαλικό επεισόδιο και όση ώρα υπέφερα σκεφτόμουν “πόσο ανεπαρκής μάνα είσαι τώρα που δεν μπορείς να είσαι και να παραμείνεις καλά για το παιδί σου”.
Ήμουν σε πλήρη πανικό καθώς σκεφτόμουν “τι θα γίνει το παιδί μου αν τελικά πάθω κάτι;;;”.
Ο χειρότερος φόβος που ακολουθεί πάντα έναν μονογονέα με είχε βρει εκείνη ακριβώς τη στιγμή.
Συχνά ρωτούν μια μόνη μαμά «μα πώς τα καταφέρνεις;» ενώ θα έπρεπε να υπάρχουν ήδη τρόποι ανακούφισης και στήριξης του μονογονέα.
Καμία κυβέρνηση στην Ελλάδα δεν κατάφερε να προνοήσει ουσιαστικά για τις μόνες μητέρες ή πατέρες. Καμία κυβέρνηση δεν έδειξε ενδιαφέρον, πραγματικό ενδιαφέρον για τη μονογονεϊκη οικογένεια.
Είτε το επέλεξες είτε όχι το να είσαι μόνη μητέρα, μόνος γονιός, σημαίνει ότι πρέπει και οφείλεις να είσαι παντού και τις περισσότερες φορές ταυτόχρονα για το παιδί σου. Αυτό είναι εξοντωτικό έτσι κι αλλιώς. Μα ακόμη και να “επέλεξες” να είσαι μόνη μαμά, μόνος γονιός, κάποιο λόγο θα είχες. Είναι κάπως σκληρό να ακούς “μα εσύ το επέλεξες να μεγαλώσεις μόνη το παιδί σου”. Δυστυχώς δεν μπορείς να εξηγείς τα πάντα σε όλους. Και ενδεχομένως να μη χρειάζεται.
Και ακόμη και την οικονομική άνεση να έχεις για να αντικαταστήσεις την παρουσία σου με μια ξένη γυναίκα όταν εσύ η ίδια δεν μπορείς να είσαι παρούσα (λόγω εργασίας ή άλλων υποχρεώσεων) δε σε αφήνει ήσυχη.
Η μονογονεϊκοτητα δεν είναι ούτε μιζέρια ούτε κατάρα. Χρήζει όμως κατανόησης και ενσυναίσθησης. Γιατί κρύβει πολλή κατάρρευση. Και το παιδί σου σε θέλει όρθια. Και πιο πολύ από όλους το θες εσύ.
ΤΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ
Μια μόνη μαμά πολλές φορές έρχεται αντιμέτωπη με μια σειρά από στερεότυπα. Στην προσπάθειά της να τα καταρρίψει κουράζεται πολύ. Πρόκειται για μια εσωτερική διαδικασία που και η ίδια αρκετές φορές δεν το αντιλαμβάνεται όταν συμβαίνει.
Μια μόνη μαμά δεν είναι απαραίτητα «καημένη» ή «άτυχη» ή «μόνη». Κοινωνικοποιείται και μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα δύναμης και θέλησης.
Συχνά ρωτούν το παιδί μιας μόνης μαμάς “τον μπαμπά σου; Τον βλέπεις;;;”. Θεωρώ άκρως προσβλητική και εντελώς αδιάκριτη αυτή την ερώτηση. Γιατί ποτέ εγώ ή το παιδί μου δε θα τολμήσουμε να ρωτήσουμε μια έγγαμη μητέρα “εσύ που βλέπεις καθημερινά τον μπαμπά σου, έχεις ουσιαστική και καλή σχέση μαζί του;;;”.
Η μεγαλύτερη πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει μια μόνη μαμά είναι ο ίδιος της ο εαυτός και ο χρόνος που δεν επαρκεί ποτέ. Γιατί πρέπει να είναι πάντα καλά. Γιατί δε γίνεται αλλιώς και δεν έχει άλλη επιλογή. Γιατί διαφορετικά κανείς δε θα το κάνει για εκείνη. Αυτή είναι μια εξαιρετικά στρεσογόνα κατάσταση που φθείρει ψυχολογικά μια μόνη μαμά, έναν μόνο γονιό.
Η μονογονεϊκότητα δεν αντιστοιχεί στη μιζέρια («αχ τι κρίμα που είμαι μόνη κλπ»). Παρόλα αυτά, συχνά παρατηρούμε ότι μια μόνη μαμά προσπαθεί να είναι παντού και πάντα έτοιμη, παρούσα και δυνατή. Γιατί πρέπει να είναι δυνατή.
Ο μονογονέας από τη στιγμή που αναγκάζεται να λειτουργήσει επί ίσοις όροις όπως ένας γονέας σε έγγαμο ή κοινό βίο εξαντλεί θέλοντας ή μη τις δυνάμεις του. Δεν έχει τις απαραίτητες ανάσες. Είναι ανάγκη το κράτος να μεριμνήσει μέσω ενός συγκεκριμένου πλαισίου για τη στήριξη και υποστήριξη του μονογονέα στον οικογενειακό και επαγγελματικό βίο.
Δεν αρκεί να κάνουμε διαπιστώσεις. Δεν αρκεί να αναλύουμε σε ημερίδες και συνέδρια την ανάγκη ψυχολογικής στήριξης των μόνων μητέρων. Γιατί μια μόνη μαμά, αναζητώντας κάποιες φορές βοήθεια αισθάνεται ότι χρωστά χάρη σε εκείνους που παρέχουν τη βοήθειά τους για λίγο ή περισσότερο χρονικό διάστημα.
Η καθημερινότητα χρειάζεται απτές λύσεις, χειροπιαστές βοήθειες ειδικά στις μόνες μαμάδες που δεν έχουν ένα δεύτερο χέρι βοηθείας και η πίεση και οι ευθύνες τις κάνουν να πελαγώνουν κάποιες φορές.
Προσωπικά, θα ήθελα να ευχαριστήσω από καρδιάς τους συναδέλφους μου από τη Δημοτική Ραδιοτηλεόραση Θεσσαλονίκης όπου εργάζομαι 20 χρόνια. Χωρίς τη στήριξή τους και τη βοήθειά τους δε θα μπορούσα να επιστρέψω σε αυτό που λέμε “κανονικότητα” και καθημερινότητα.
Όμως το πιο μεγάλο ευχαριστώ το οφείλω στη μητέρα μου, που παρά την επιβαρυμένη υγεία της αποτέλεσε και θα αποτελεί πάντα στήριγμα για εμένα. Μα πάνω από όλα, ευχαριστώ το παιδί μου και του είμαι ευγνώμων που αναγκάστηκε να προσαρμοστεί σε δύσκολες καταστάσεις.
Όλοι οι γονείς παλεύουν για ένα καλύτερο παρόν και μέλλον των παιδιών τους. Ως γονείς, οφείλουμε να μάθουμε στα παιδιά μας όμως την αποδοχή του διαφορετικού. Αν αποδεχτούμε τη διαφορετικότητα θα καλυτερέψουμε την ίδια μας τη ζωή.
Η μητρότητα είναι ένα υπέροχο ταξίδι εμπειριών. Κανείς δεν επιλέγει να κάνει αυτό το ταξίδι μόνος του.
Κάποιες φορές όμως συμβαίνει. Γιατί η ζωή έχει τα ναι έχει και τα όχι της.
Γιατί η ζωή είναι μια ανατροπή.
Ας είμαστε αρωγοί και γενναιόδωροι μαζί της”.
This is me λοιπόν αγαπητό this is us.
Υγεία και χαρές στους αναγνώστες σου!
Για το Thisisus.gr γράφει η Σοφία Ξανθοπούλου
Δημοσιογράφος στο Δημοτικό Ραδιόφωνο Θεσσαλονίκης Fm100, blogger
Περισσότερα βιωματικά άρθρα μπορείτε να διαβάσετε εδώ
